İş ekipmanlarının periyodik kontrollerinin yaptırılması İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nce zorunlu hale getirilmiştir. Yönetmelikte sadece zorunlu olarak belirtilen iş ekipmanlarının, azami süreler referans alınarak periyodik kontrollerinin yaptırılması yeterli ve doğru bir yaklaşım değildir. Yönetmeliğin iş ekipmanlarının sağlıklı olarak çalıştırılmasına dair yaklaşım anlaşılmamakta veya göz ardı edilmektedir.
İş ekipmanının periyodik kontrollerinin yaptırılmış olması işletmenin sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Periyodik kontrollerinin yaptırılması sadece işletmenin görevlerinden biridir. Periyodik kontrollerin yaptırılmasından sonra ortaya çıkan raporlar, bakım onarım faaliyetlerinde tutulan kayıtlar, iş ekipmanına dair ramak kalaya dair kayıtlar bir ekipman defterinde toplanmalıdır. İş ekipmanına dair tutulan bu kayıt defterine göre iş ekipmanına özel kurallar belirlenmelidir. Ekipmanın türü, yaşı, kullanım sıklığı, çalıştığı ortam, kullanıcının faktörü vb. bileşenler sonucunda iş ekipmanının kullanım talimatı ve şartlarına, bakım-onarımına, periyodik kontrol sıklığına karar verilmelidir.
İş ekipmanlarının sağlıklı kullanımına dair işverenler sorumlulukları;
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği İkinci Bölüm Madde 5- ‘’İşveren, işyerince kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alır.’’
İş ekipmanın kiralanması, kısa süreli çalışma olması vb. durumlar işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Periyodik Kontrolleri Yaptırırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Periyodik kontrolü gerçekleştiren kuruluşu seçerken bazı dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır;
Öncelikle, periyodik kontrol hizmeti alınacak kuruluşun bu hizmeti yerine getirebilecek kabiliyeti olup olmadığı araştırılmalıdır. Kuruluşun akreditasyonunun olup olmadığı, yeterli personelinin olduğu ve personellerin ilgili mevzuat şartlarını sağlayıp sağlamadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca personelin sektör tecrübesi de aranacak nitelikler arasında olmalıdır. Periyodik kontroller esnasında, periyodik kontrolü yapan uzmandan kaynaklı bir kaza yaşanması durumunda oluşacak maddi kayıpları karşılamak üzere mesleki sorumluluk sigortasının olması önemlidir. İşin kapsamını ve bütçesinin yeterli ölçülerde olması gerekir.
Kullanılacak ölçme kontrol cihazlarının ölçüm yapılacak ekipman için uygun olması, kalibrasyon ve bakımlarının düzenli yapılması, ara doğrulamalarının uygun sürelerde yapılmış olması gerekmektedir. Bir cihazın kalibrasyonunun olması o cihazın doğru ölçtüğü anlamına gelmez. Cihazın sapma ve belirsizlik değerleri ile teknik bir kişi tarafından kalibrasyon sonuçları değerlendirilip cihazın kullanımda kalıp kalmayacağına karar verilir. Periyodik kontrolden önce işletme tarafından cihazların uygunluğu denetlenmelidir.
Periyodik kontrol kuruluşunun akreditasyona sahip olması ile bu aranacak kriterlerin hepsinin kontrol edildiği, denetlendiği ve güvenilir olduğu anlamı çıkmaktadır.
Hizmet alınacak periyodik kontrol firmasının akreditasyonunun olması, işin niteliğini bir adım öne çıkaracaktır. Ancak yine de yeterli değildir. Periyodik kontrollerin gerçekleştirilmesi esnasında muayene uzmanının verdiği kararlar, periyodik kontrol methodlarının seçimi ve uygulanması, ekipmana hakimiyeti, verdiği talimatlarla periyodik kontrol faaliyetinin güvenli ve doğru olduğunun kanaatinin oluşması gerekmektedir.
Periyodik kontrollerin sağlıklı yapılması öncelikli olarak olası kazaların önüne geçmek için gereklidir. Periyodik kontrollerin sağlıklı olarak yapılıp yapılmadığı işletme tarafından titizlikle takip edilmelidir. Periyodik kontrol raporu sadece kontrol edildiği güne dair ekipman hakkında bilgi içermektedir. Bir sonraki kontrol tarihine kadar bu ekipmanın kazaya neden olmayacağı, sorumluluğun periyodik kontrolü gerçekleştiren kişiye aktarıldığı kanısı yanlıştır. Periyodik kontrolde tespit edilmesi gereken bir arıza tespit edilmemiş ve bu arızadan kaynaklı kaza olması ve bunun kanıtlarının sunulabilmesi durumunda sorumluluk periyodik kontrolü gerçekleştiren kişiye pay edilebilir. Aksi durumlarda işletme sorumludur.
Periyodik kontrol raporunun olması bir artı unsurdur, lakin periyodik kontrolün sağlıklı ve eksiksiz yaptırıldığının ispatı değildir.
Bir günde kontrol edilebilecek ekipman sayılarına riayet edilmemiş, periyodik kontrol sahasına giriş çıkış kayıtlarına ulaşılamamış, ölçüm alet kalibrasyon belgeleri sunulamayan, doğru muayene metotları uygulanmamış bir periyodik kontrol raporu işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Periyodik kontrollerin sağlıklı yapılması için gereken şartları sağlamak işverenin sorumluluğundadır. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Madde 7- (4) ‘’İşveren; periyodik kontrolü yapmaya yetkili kişiler tarafından belirtilen, iş ekipmanının periyodik kontrolleri ile ilgili ön hazırlıkları yapar veya yaptırır. Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından talep edilmesi halinde, ekipmanın yetkili servisinin periyodik kontrol faaliyetine nezaret etmesini sağlar.’’
Görüldüğü üzere periyodik kontrol faaliyeti için gerekli kaynak şartlarını (saha, organizasyon, maddi kaynak vb.) sağlama sorumluluğu işverene aittir.
Bu sorumluluklarını yerine getirmeyen işletmelerin maddi kayıplarının yanında manevi kayıplarının olduğunu gördüğümüz bu günlerde işletmelerin seçimlerini maliyete göre değil, liyakate göre yapmaları gerektiğini hatırlatmak istiyoruz.
Saygılarımızla …
