Yapı Malzemeleri Yönetmeliği 305/2011/AB
Standard Sertifikasyon olarak Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB) ‘te 2674 Nobo numaramız ile onaylanmış kuruluş olarak hizmet vermekteyiz.
Amaç
Bu Yönetmeliğin amacı, yapı malzemelerinin temel karakteristikleri ile ilgili performans beyanlarının ve malzemelere CE işaretinin iliştirilmesinin kurallarını oluşturarak yapı malzemelerinin piyasaya arz edilmesi ve piyasada bulundurulması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.
EN 1090-1 EN 1090-2 VE EN 1090-3 STANDARTLARINA GÖRE CE BELGELENDİRME
Taşıyıcı çelik ve alüminyum yapıların, 1 Temmuz 2014 yılından beri yasal zorunluluk olan ve amacı yapıların güvenlik performanslarını istenen seviyede tutmak olan 305/2011/AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında CE belgesi sahibi olması zorunludur.
Bu ürünlerin uygunluk değerlendirilmesi için kullanılan harmonize standart EN 1090’dır.
EN 1090 belgesi üç seri bölümden oluşur:
- EN 1090- 1: Yapısal Bileşenlerin Uygunluk Değerlendirmesi
- EN 1090- 2: Çelik Yapılar İçin Teknik Gerekler
- EN 1090- 3: Alüminyum Yapılar İçin Teknik Gerekler
Bu belirtilen bölümler doğrultusunda, yapılan yapının çelik olması halinde EN 1090- 2 bölümünün şartlarının, alüminyum olması halinde EN 1090- 3 bölümünün de şartlarına uygun tasarım ve üretimin yapılması gerekmektedir.
Söz konusu uygunluk değerlendirmesi kapsamında EN 1090- 1 bölümünün de standarda uygun gerçekleşmesi gerekmektedir.
Fakat bu belgelerin yapı malzemelerinin türüne göre kullanımı değişkenlik göstermektedir. Pratikte, EN 1090-1 standardının hangi ürünler için uygulanacağına dair kesin bir liste veya çerçeve sunulmaz.
Bu sebeple; CEN/TC 135-N684 nolu dokümanın Ek-A ve Ek-B bölümleri ve CEN /TR 17052:2017, EN 1090-1:2009 +A1:2011’in uygulama rehberindeki tablolar referans olarak alınır.
Bir çelik veya alüminyum yapısal ürünün EN 1090-1 kapsamında olması için öncelikle ürünün yapılarda kalıcı olarak kalması amaçlanmış olmalıdır.
Ancak; bir yapısal mekanizmada statik taşıyıcı özellikte olması ya da insan sağlığı ve güvenliği için kritik önemde olması şartlarından birini sağlıyorsa prensip olarak EN 1090-1 kapsamında değerlendirilir.
Aşağıda EN 1090-1 standardı kapsamına giren ürünlerin listesini bulabilirisiniz:
- Hafif Çelik Yapılar
- Binalar, depolar, okullar, hastaneler, konutlar, endüstriyel tesis ve tarım barakalarının yapısal iskeletleri
- Tribün ve stadyum yapısal elamanları
- Silolar
- Uzun süreli kullanılan çadır, tente yapıları
- Hangarlar, sığınakların yapısal iskeletleri
- Vinç Kedi Yolları
- Vinç Ray Kirişleri
- Bina içi veya dışında bulunan korkuluklar
- Çelik veya alüminyumdan yapılmış balkonlar
- Çatı ve cephe kaplama için soğuk biçimlendirilmiş levhalar
- Bükülmüş ve eğri imal edilmiş kiriş
- Kiriş şeklindeki yapılar
- Plakalardan imal edilmiş kirişler
- İşaret ve levha kirişleri (yatay olanlar)
- İçi boşaltılmış kirişler
- EN 10025-1 kapsamında olmayan kirişler
- EN 10025-1 kapsamında olmayan taban plakaları
- Soğuk biçimlendirilmiş aşık ve cephe rayları, profilleri
- Çatı aşıkları
- Çatı açıklıkları çerçeveleri (yük taşıyan yapının ayrılmaz bir parçası ise)
- Kanopiler, kanopi iskeletleri
- Boru hattı ve boru destek yapıları
- Karayolu, demiryolu, boru, hareketli köprülerin yapısal bileşenleri
- İskeleler, rıhtımlar ve dalgakıranların yapısal bileşenleri
- Gergi ve askı çubukları
- Ahşap yapılarda askılar (taşıyıcı ise)
- Tutamaklar (kenar koruması)
- Yatay destekler,lentolar
- Gürültü bariyerlerinin yapısal bileşenleri
- Çapraz destekler (ana parçalar, tali parçalar)
- Taşıyıcı Kolonlar
- Yangın kaçışları (binaya sabit)
- Makaslar (çatı, köprü v.b.)
- Kuleler ve direklerin yapısal bileşenleri
- Sabit kurulmuş rampalar (yük taşıyıcı yapısının bir parçası ise)
- Makine destekleri (alt kısımda taşıyıcı olanlar, makineden ayrı)
- Tesis ve makinelerin yapısal bileşenleri (taşıyıcı kısmı ayrılmazsa)
- Avrupa teknik onayı (ETA) olmayan kiriş kelepçeleri, askı elemanları
- Oyun ve eğlence araçları taşıyıcıları
- İç mekânda kullanılan asma katlar
- Raf sistemleri (eğer taşıyıcı ise)
- Köprü benzeri bir yapı olarak kullanılan menfezler
EN 1090-1’e göre Fabrika Üretim Kontrol (FÜK) belgesine sahip olmak isteyen firmaların genel olarak sistemsel ve tüm uygulama faaliyetlerinin güvence altına alınması gerekmektedir.
Bu doğrultuda EN 1090- 1 Yapısal Bileşenlerin Uygunluk Değerlendirmesi Belgesine göre Fabrika Üretim Kontrol Sistemi ile oluşturulması gerekmektedir.
EN 1090-1 standardı FÜK için aşağıdaki işlemleri zorunlu kılmaktadır:
- Personel kalifikasyonu ve sorumlulukları
- Üretim ve denetim kurulumu, bakımı ve kalibrasyon
- Ölçüm süreci kalite güvenliği
- Konstrüksiyon malzemeleri
- Bileşen özellikleri
- Gözetim ve denetim planı
- Ürün değerlendirmesi
- Uygun olmayan ürünlerle ilgilenmek
Söz konusu sistemin öncesinde EN ISO 3834 Kaynaklı İmalata Yeterlilik Sisteminin de kurulması tavsiye edilmektedir.
Bunun dışında EN 1090- 1 ile EN 1090- 2 ya da EN 1090- 3 standartlarının birbirine entegre edilmesi gerekmektedir.
Tüm bunların tek tek yerine getirilmesi durumunda EN 1090-1’e göre FÜK belgesi verilmektedir.
Özetlemek gerekirse EN 1090’ın Temel Gereklilikleri:
- Ürünlere ait teknik resimler
- İlk tip testi
- CPQR (Cutting Procedure Qualification Record) dokümanları
- Zorunlu kaynak mühendisinin performans beyanı
- Örnek ürünün etiketleri
- Kullanılan malzemelerin sertifikaları (bağlantı elemanları, profil, boru vb.)
- Kaynaklı imalat yapılıyor ise WPQR, WPS sertifikaları
- Performans beyanı ve CE işareti
EN 1090 Standardı’nda EXC1’den EXC4’e kadar dört farklı uygulama sınıfı tanımlanmıştır. Uygulama sınıflarından EXC1, basit yapılar için en az gerekliliği olan sınıf; EXC4, riskli yapılar için en fazla gerekliliği olan yapı uygulama sınıfıdır.
Uygulama sınıfının belirlenmesi için tasarım aşamasında belirlenmesi gereken üç kriter vardır. Belirlenmesi gereken bu kriterler aşağıdaki gibidir:
- Sonuç (Önem) Sınıfı/CC (Consequence Class)
Sonuç sınıfının seçimi, bir bileşenin çökmesi veya bozulmasının insana, ekonomik veya çevreye yaptığı tahmin edilebilir sonuçları bakımından değerlendirilerek belirlenir.
Sonuç sınıfının belirlenmesi EN 1990 Standardı’nda tarif edilmiştir.
- Hizmet Sınıfı/SC (Service Category)
Hizmet kategorisi, yapının çalışma şartları göz önünde bulundurularak yapılan bir seçimdir.
Hizmet kategorisinin belirlenmesi için EN 1090-2 Standardı’nın Ek B’sindeki açıklamalar takip edilmelidir.
- İmalat Sınıfı/PC (Production Category)
İmalat kategorisinin seçilmesi için belirleyici özellikler yapım yöntemi ve kullanılan malzeme kaliteleridir.
İmalat kategorisinin belirlenmesi için de EN 1090-2 Standardı’nın Ek B’sindeki açıklamalar takip edilmelidir.
EN 1090 VE ISO 3834 BAĞLANTISI
1090 Çelik ve Alüminyum Yapı Uygulamaları Standardı; bina tipi, tasarım ve kullanılan malzeme kalitesine göre belirlenen farklı uygulama kategorilerini içermektedir.
Uygulama kategorileri EXC 1 en basit yapılar, EXC 4 dinamik yük altındaki yapılar olarak 1’den 4’e kadar tanımlanmıştır.
Uygulama sınıfına göre, EN ISO 3834’ün aşağıdaki bölümleri kullanılır:
- EXC1 için: ISO 3834-4: Temel kalite şartları
- EXC2 için: ISO 3834-3: Standart kalite şartları
- EXC3 ve EXC4 için: ISO 3834-2: Kapsamlı kalite şartları
Her uygulama sınıfının farklı kapsamlarda uygulama ve kontrol oranları ve yöntemleri vardır.