Vinçler kaldırma işlerinde sıkça kullanılan ekipmanlardandır. Vinçler TS ISO 4306 standardına göre tarif edilerek gruplandırılmaktadırlar. Standardın yanlış anlaşılması nedenli ile zincirli kaldırma ekipmanları piyasada caraskal olarak isimlendirilmiştir. Halbuki caraskallar vincin bir çeşididir. ‘’Halatlı çalışan ekipmanlar vinç, zincirli ekipmanlar caraskaldır.’’ anlayışı yanlıştır.
Vinçler hareket yönleri, gövde yapıları vb. özelliklerine göre adlandırılmaktadırlar. Örneğin tek ray üzerinde hareket eden vinçler ‘’monoray’’, tavan üzerinde 3 eksende hareket edebilen vinçler ‘’köprülü vinç’’, konteyner taşıma için liman ve gümrük sahalarında kullanılan vinç çeşitleri de konteyner vinçleri başlığı altında dallara ayrılmaktadır.
Vinçler ilk kullanım öncesi, ağır bakım onarımlardan sonra, üç yılda bir olmak üzere maksimum kaldırma kapasitesinin (özelliği gereği moment denge diyagramındaki değerler dikkate alınarak) 1,25 katı ağırlıkta statik deney, 1,1 katı ağırlıkta dinamik deney ve işletme kapasitesine eşit bir yük ile işletme testine tabi tutulmalıdırlar. Bu testlerin öncesinde ve sonrasında deformasyon ve ölçü kontrolü yapılarak vincin durumu tespit edilmelidir.
Diğer kalan periyodik kontrol zamanlarında sadece işletme kapasitesine eşit bir yük ile test edilmelidir. İşletme testinde tüm hareketler yaptırılarak ekipmanın durumu tespit edilmelidir.
Periyodik kontroller gerçekleştirilirken vinçlerde genel konstrüksiyon, kumanda devre sistemi, elektrik devresi, halat-zincirlerin durumu ve tolerans değerlerde olup olmadığı, kancanın tolerans değerler içinde olup olmadığı, kumanda yeri ve erişimi, ray ve tekerlerin durumu vb. birçok nokta kontrol edilmelidir. Halat, zincir vb. elemanların toleranslar içinde olduğunun bilinebilmesi için bu elemanların sertifikaları, irsaliyeleri vb. belgeler ekipman sicil defterinde saklanmalı ve periyodik kontrol esnasında muayene uzmanına sunulmalıdır.
Periyodik kontrollerde yapıla genel hata; her test öncesi ve sonrası genel gövde yapısı, balata, halat, kanca vb. elemanların tek tek kontrolünün yapılmaması. İşletme testi ile başlayan test sürecinde her test sonrası kontroller gerçekleştirilmeli, bir sonraki teste engel bir durum olup olmadığı kontrol edilmelidir. Kaldırma testleri yapılırken yük ile vinç arasında bağlantı için kullanılan aparatlarda test ağırlığına ve kaldırılacak yükün özelliğine uygun olmalıdır.
Vinçlerin periyodik kontrolleri ‘’İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’’ gereği zorunludur. Yönetmeliğe göre vinçler yılda en az bir defa periyodik kontrole tabi tutulmalıdır.
Periyodik kontrol sıklığının belirlenirken aşağıdaki koşullar dikkate alınmalıdır.
-
Kaldırılan yük ile vincin kapasitesinin yakınlığı,
-
Ekipmanın yaşı,
-
Arıza ve bakım kayıt defterine göre yapılan müdahalelerin değerlendirilmesi sonucu,
-
Çalışma süresi,
-
Çalışma sahasının ortam koşulları (örn. Kimyasal buhar, tuzlu ortam sahası vb.)
Vinçlerin periyodik kontrolleri; makine mühendisi, mekatronik mühendisi, metalürji ve malzeme mühendisi, makine veya metal bölümü mezunu teknik öğretmenler ya da makine tekniker veya yüksek teknikerleri mezunları tarafından gerçekleştirilebilir.
Saygılarımızla…
