Basınç altında çalışan depolama sistemleridir. Basınçlı kaplarla ilgili mevzuatımızda iki yönetmelik mevcuttur. Genel olarak Basit basınçlı kapların yönetmeliğinden yola çıkılarak 0,5 bar ve üzeri basınç altında çalışan tanklar olarak tanımlanmaktadır. Basınçlı kaplar küçük bir hacimde daha fazla ürünü depolamak, istenilen basınca ulaşmak vb. gibi nedenlerden dolayı kullanılmaktadırlar.
Basınçlı kaplar faydalı depolama sistemleri olduğu gibi tehlikelerde barındırmaktadırlar. Düzenli bakım ve periyodik kontrollerle bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir. Basınçlı kaplar içinde barındırdığı ürüne, sıcaklığa, şekline vb. gibi özelliklere göre sınıflandırılmaktadırlar.
Bunlardan bazıları şunlardır; Akümülasyon Tankı, Boyler, Hidrofor-Genleşme Tankı, Hava Tankı, Kriyojenik Depolama Tankı, Yer Altı ve Yer Üstü LPG Tankı vb. olarak örneklenebilir.
Periyodik kontroller 1973 yılında yayınlanan İş Güvenliği Tüzüğü iş başlamış olup 20.06.2012 tarihinde yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı 25.04.2013 tarihinde yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği il daha detaylı olarak ele alınmıştır. Tüzükte daha önce ele alınmamış konuların genel hatları çizilmiş, periyodik kontrole genel bir bakış ve perspektifle yaklaşılmıştır. Yönetmelik ile birlikte, periyodik kontrole yaklaşım daha profesyonel hale getirilmiş olup bu alandaki ilerlemeler hız kesmeden devam etmiştir.
18.02.2022 tarihinde yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile birlikte köklü değişiklikler olmuştur. Bu değişiklikler ise;
Basınçlı kaplarda ağır bakım onarım sonrası, 3. Yıl kontrollerinde basınçlı kap maksimum çalışma basıncının 1,5 katı basınç ile veya üzerindeki etiket değerindeki basınç ile hidrostatik test uygulanmalıdır. Standardında aksi belirtilmesi durumunda standarda uyulmalıdır. 1. Ve 2. Yıl kontrollerinde ise ekipman işletme basınç değerinde hidrostatik basınç testi uygulanmalıdır.
Yapılacak tahribatsız muayenelerin gerekçeli kararı ile beraber periyodik kontrol raporlarının ekinde verilecek, tahribatsız muayeneyi gerçekleştiren kişi TS EN ISO 9712 standardına göre seviye 2 sertifikaya sahip olmalıdır. Tahribatsız muayene yöntemi seçilirken; basınçlı kaba ilişkin periyodik kontrol standardı veya üretim standardında hidrostatik teste alternatif olarak sunulan yöntem olmalıdır.
Basınçlı kap periyodik kontrolünde imal edildiği yıldaki güncel standart dikkate alınır. Ekipman güncel standarda uyumlaştırılabilmesi durumunda güncel standart dikkate alınmalıdır. Eğer ekipmanın imal edildiği yıla ait bir standart yok ise yayımlanan ilk standart dikkate alınmalıdır.
FQC Standard Basınçlı Kaplar Hidrofor Genleşme Tankı Periyodik Kontrolü
Hidrofor-Genleşme tankları geniş kullanım alanlarına sahip basınçlı kaplardır. Bu tanklar sistem basıncını dengelemek, pompa şalt sayılarını en aza indirerek pompaların kullanım ömrünü uzatmak, enerji sarfiyatını azaltmak için kullanılırlar. Denge tankı olarak da anılan bu ekipmanlar yastıklama yöntemi ile içindeki sıvının basınç dengesini sağlarlar. Bu yastıklamayı hava basıncı ile sağlamaktadırlar. Tankın yastıklama yöntemi olarak membranlı veya kompresörlü olarak ikiye ayrılmaktadırlar. Kompresörlü sistemlerde hava basıncı kompresörden sağlanmakta olup, membranlı sistemlerde tank ile su arasında membran bulunarak hava ile su ayrılmaktadır.
Denge tankları kalorifer kazan sistemlerinde kullanılabilmektedirler. Bu sistemlere kapalı genleşme sistemleri denilmektedir. Hidrofor sistemlerinde basıncın dengelenmesi için de kullanılmaktadırlar. Bu durumda hidrofor tankı olarak anılmaktadır.
Genleşme tankları; TS 10576, TS 1911, TS 11490, TS 13831, TS EN 764-7 standartları referans alınarak yılda en az bir kere periyodik kontrolleri gerçekleştirilmelidir.
FQC Standard Boyler ve Akümülasyon Tankı Periyodik Kontrolü
Sıcak su sistemlerinin basınç altında depolanması için kullanılan tank sistemleridir. Kalorifer, güneş enerji sistemi, klima sisteminden elde edilen sıcak su sürekli kapalı boru sisteminde dolaştırılan bir su olduğundan su kirlidir ve bu su kullanım suyu olarak hizmete verilemeyeceğinden kirli su ile temiz suyu karıştırmadan ısı transferi yapılabilmesi için kullanılan tanklardır.
Boylerler ile akümülasyon tankları yapısal farklarından dolayı ayrılmaktadırlar. Akümülasyon tanklarının içinde serpantin sistemi yoktur.
Isı transferi dışarıda bulunan eşanjör yardımı ile yapılır, tankın içinde sadece temiz su vardır. Boyler ise içinde yer alan serpantin vasıtası ile ısı transferini gerçekleştirir.
Tankın kullanılacağı alanın hacmi, gerekli olan su kapasitesi düşünülerek iki tanktan biri seçilebilir.
Boyler ve akümülasyon tankları periyodik kontrolleri gerçekleştirilmesi zorunludur. Akümülasyon tankları bir hidrostatik teste tabi tutulurlar.
Fakat boylerlerde iki farklı alanda iki farklı basınç olduğundan iki farklı hidrostatik deney uygulanır. Bir test tanka yapılır, diğer test ise serpantin sistemine yapılmalıdır.
Boyler ve akümülasyon tankları; TS 736, TS EN 12897+A1 standartları referans alınarak yılda en az bir kere periyodik kontrolleri gerçekleştirilmelidir.
FQC Standard Periyodik Kontrol Basınçlı Hava Tankı ve Kompresör Sistemleri
Basınçlı hava tankları hava veya azotun basınç altında depolanması için kullanılan tank sistemleridir. Basınç kaynağından gelen basıncın dengelenmesi, kompresörün duruş ve kalkış sayısının azaltılması, enerji sarfiyatının azaltılması, enerji kesilmesi veya basınç kaynağında oluşacak arızalardan dolayı oluşabilecek basınç azalmalarında sistemi besleyebilmek, basınç azalması durumunda üretim bandını kapatmak veya ayarlamak için zaman kazanmak için kullanılmaktadırlar.
Basınçlı hava tankları periyodik kontrolleri yasal olarak zorunludur. Diğer basınçlı kaplarda olduğu gibi patlaması, bağlantılarının kopması vb. gibi tehlikeli durumların oluşmaması için en az yılda bir kere hidrostatik teste tabii tutulmalıdırlar.
Kullanılan bağlantı elemanları kullanılan basınca uygun olmalıdır. Periyodik kontroller esnasında tankın gövdesi, bağlantı elemanları, basınç kontrol sistemleri ve emniyet ventili test edilmelidir.
Basınçlı hava tankları; TS 1203 EN 286-1, TS EN 13445-5, TS EN 764-7 standartları referans alınarak yılda en az bir kere periyodik kontrolleri gerçekleştirilmelidir.
FQC Standard Yer Altı ve Yer Üstü Sıvılaştırılmış Gaz Tankları (LPG ve benzeri) Periyodik Kontrolü
Yer altına veya yer üstüne yerleştirilen; sıvı haldeki gazların depolanması için kullanılan tanklardır. Bu tanklar genel olarak tek cidarlı olmaktadırlar. Bazen kriyojenik gaz tankları ile karıştırılmaktadırlar.
Sıvı halde depolanan gaz daha az bir depolama alanına sahip olduğundan benzin istasyonu gibi sahalarda sıkça kullanılmaktadırlar.
Çarpmalara, izinsiz girişlere, statik elektriklenme ve korozyon gibi dış unsurlara karşı sıkı bir güvenlik önlemi alınmalıdır.
Sıvılaştırılmış gaz tankları en az 10 yılda bir kere periyodik kontrollere tabii tutulmaları zorunludur. Hidrostatik test değeri tankın üzerinde bulunan test basıncına eşit olmalıdır.
Yer altında bulunan sıvılaştırılmış gaz tankları en az yılda bir kere katodik koruma ölçümleri yaptırılmalıdır.
Yer altı ve yer üstü sıvılaştırılmış gaz tankları; TS EN 13445-5, TS 1446, TS EN 12817, TS EN 12819 standartları referans alınarak 10 yılda en az bir kere periyodik kontrolleri gerçekleştirilmelidir.
Kriyojenik tanklar; sıvı halde depolanması için soğutulması gereken gazların depolandığı tank sistemleridir. Kriyojenik tanklar çift cidarlı olup dış cidar koruma ve yalıtım için kullanılır.
İç cidar ile dış cidar arasında yalıtım malzemesi (perlit) bulunmaktadır. İç cidar kısmında ise depolanan gaz bulunmaktadır. Çift cidarı olduğundan periyodik kontrollerde tahribatsız muayene uygulanması çok efektif ve doğru bir uygulama olmamaktadır.
İç cidar paslanmaz çelikten dış cidar ise karbon çeliğinden üretilmektedir. İki cidar arasında vakum yapılarak yalıtım malzemesiyle beraber ısı transferi engellenir.
Kriyojenik tanklar -150 0C ile -273 0c arasındaki sıcaklıklara kriyojenik sıcaklıktır. Bu düşük sıcaklıklarda oksijen, hidrojen, helyum, argon ve azot gibi gazlar sıvılaştırılarak depolanabilmektedirler.
Kriyojenik tanklar LNG, LIN, LAR, LOX gibi sıvılaştırılmış gazları taşımak ve depolamakta kullanılırlar.
Kriyojenik tanklar TS EN ISO 21009-2 ve TS EN 14197-3 standartlarında belirtilen sürelerde periyodik kontrollere tabii tutulmalıdırlar.
Otoklav; yüksek sıcaklık ve basınç altında ürünlerin bekletildiği kaplardır. Otoklavlar laboratuvarlarda, üretim hatlarında kullanılmaktadırlar. Laboratuvarlarda sterilizasyon için kullanılmaktadır.
Bir test numunesinin verisinin veya bulaşının diğer teste karışmaması için, ameliyathanelerde ameliyat malzemelerinin sterilizasyonu için kullanılan türleri vardır. Üretimde yüksek sıcaklık ve basınç altında ürünlerin işlemleri için kullanılır.
Örneğin tekerlekler üzerine lastik diş kaplaması için yüksek sıcaklık ve basınç gereklidir. Bunu sağlamak için otoklav kullanılmaktadır.
Üretimde kullanılan otoklavların içinde alt bölümde ızgara bulunmaktadır. Izgaradan atıklar bertaraf edilir. Ürünler otoklava vidalarla sabitlenmelidir. Laboratuvarlarda kullanılan otoklavlarda böyle bir ihtiyaç olmaması için özel sabit hazneleri bulunmaktadır.
Otoklavlarda ilk aşamada vakum yapılarak içindeki hava atılır, daha sonra doymuş buhar kaba basılarak basınç artırılır. En son aşamada tekrar vakum yapılarak kurutma işlemi tamamlanır.
Otoklavlar 3 çeşittir;
M Tipi: İl aşamada vakum yapar, sonra sterilizasyon için basınç yükseltilir, son aşamada kurutma için vakum yapar.
N tipi: Vakum yapmadan sterilizasyon için basınç yükseltilir, son aşamada kurutma için vakum yapar.
S Tipi: Pozitif bir basınçlandırma ile sterilizasyon yaparak vakum işlemi veya kurutma yapmaz.
Otoklavlar yılda en az bir kere periyodik kontrollere tabi tutulurlar. Hidrostatik deneyin yanı sıra vakum ve fonksiyon testine tabii tutulurlar.
Otoklavlar; TS EN 285+A1, TS EN 1300+A1 standartları referans alınarak yılda en az bir kere periyodik kontrolleri gerçekleştirilmelidir.
Ütü kazanı özellikle tekstil sektöründe ütülerin ihtiyacı olan buharı sağlamak için kullanılan buhar üretici ekipmandır.
Ütü kazanı referans standartları TS EN 134445-5 ve TS EN 764-7’dir. Elektrikli ve düşük kapasiteli ekipmanlar düşük su ve buhar kapasiteleri yüzünden işletme içinde uygun alanlarda kurulabilmektedirler.
Ütü kazanları yılda en az bir kere periyodik kontrole tabii tutulmalıdırlar. Hidrostatik deneyin yanı sıra fonksiyon testleri de yapılmalıdır.
Düşük su koruması, yüksek sıcaklık ve basınç koruması, sıcaklık kontrol sistemi gibi güvenlik donanımları test edilmelidir.
FQC Standard Buhar Jeneratörü Periyodik Kontrolleri
Tekstil sektöründe kumaş, bobin vb. ürünlerin boyanması için kullanılır. Yüksek sıcaklık ve basınç altındaki su ile kumaş veya iplik bobini boyanır.
Boyama kazanı periyodik kontrolü TS EN 13445-5, TS EN ISO 11111-7, TS EN 764-7 standartlarına göre uygulanır.
Eşanjör sistemi ile buhardan aldığı sıcaklık ile suyu ısıtarak sistemde kullanır. Periyodik kontrollerinde hidrostatik deney uygulanır.
Bunun yanı sıra tüm fonksiyonlar (sıcaklık ve basınç sınırlamaları, ile proses aşamaları ve sınırlama sistemleri) kontrol edilir. Emniyet ventili sistemi test edilir.
Kalite Güvenle Başlar!
FQC Standard müşteri hizmetleri ile iletişime geçerek süreçlerinizi hızlı ve etkin bir şekilde ilerlemesi için bir başlangıç yapın!
